Współżycie drzew

Dawniej nie doceniałem złożoności środowiska leśnego. Z czasem zrozumiałem że pewien układ  różnych gatunków drzew stanowi o tym czy las ukształtował się sam czy jest kreaturą lasu stworzoną w celach gospodarczych.

Na dwóch sąsiednich fotkach widać grądy. Historyczny paradoks tego typu lasów polegał na tym że po ich wycięciu, gleba w ciągu kilku lat użytkowania przez rolnika stawała się jałowa i trzeba było karczować kolejne połacie drzew. Tak właśnie grądy zachowały się tylko na niedostępnych małych powierzchniach, z różnych względów pozostawione same sobie. W miejscach takich jak Las Miejski.

Kiedy pierwszy raz zobaczyłem grądy Puszczy Białowieskiej było to dla mnie wielkim przeżyciem. Znane mi dotychczas lasy z Puszczy Boreckiej i Lasu Miejskiego zobaczyłem w ich właściwej postaci. Zauważyłem w nich wszechobecne ślady współżycia drzew, okraszone okaleczeniem, osłabieniem i śmiercią a także dominacją i chęcią utrzymania się przy życiu za wszelką cenę. Były to ślady będące świadectwem ciągłej walki. Drzewa prezentowały się jednak w formie do jakiej przystosowała je ewolucja.

Przeprowadzane w lasach trzebieże selekcyjne, mające na celu przerzedzenie lasu poprzez eliminację drzew słabszych, uszkodzonych lub konkurencyjnych dla tych pożądanych, pozbawia je konieczności adaptacji do wzajemnego współżycia w wyniku konkurencji na każdym etapie ich życia.

Wyselekcjonowane drzewa wyrastają na dorodne, o prostej strzale, nienaganne technicznie. Takie działania mają wpływ na dziedziczne cechy przystosowawcze roślin. Kolejne pokolenia drzew żyją w minimalnym stresie i nie rozwijają swoich cech- tempa wzrostu, odporności na czynniki abiotyczne- wiatr, zanieczyszczenia powietrza, biotyczne- owady,  grzyby patogenne czy chociażby efektywności fotosyntezy.

Działania ludzi wobec lasu są krótkowzroczne i nie są w nich skalkulowane zmiany ewolucyjne jakie mogą spowodować chociażby w budowie morfologicznej rośliny. Drzewa są traktowane jako  tworzywo które odpowiednio pielęgnowane zawsze odradza się takie samo. Wartością drzewa nie są tylko najlepsze cechy techniczne. Jest to tworzywo plastyczne.  Po kilkuset następujących po sobie pokoleniach jednego gatunku rozwijającego się z "czynnikiem ludzkim" możemy mieć do czynienia z zupełnie inną rośliną od pierwotnie ukształtowanej tylko i wyłącznie przez środowisko w jakim żyła.

"Obcy czynnik" który towarzyszył drzewu przez tysiące lat jako jeden szczególny gatunek grzyba miał wpływ na powstanie więzi- mikoryzy obu gatunków. Taka sama więź może wyłonić się między człowiekiem a drzewem. Tylko że człowiek to kapryśna istota. Łatwo mu przyjdzie pozostawić osłabiony gatunek na łaskę losu. Przykładem są chociażby wymarłe odmiany drzew owocowych lub nowo powstałe, słabe i niezdolne do przetrwania w warunkach naturalnych, bez ciągłych oprysków i troskliwej pielęgnacji.