Zniszczone łęgi jesionowo- olszowe w Ostoi Północnomazurskiej

Niestety stała się szkoda w środowisku.
Łęgi, czyli lasy bagienne, zalewane okresowo przez wody sąsiedniej rzeki lub cieku, zdominowane przez olchę i jesion są siedliskiem priorytetowym Natura 2000 w którym gospodarka leśna podlega pewnym restrykcjom.

Ostoja Północnomazurska- mapa

Monitoring przedmiotów ochrony

Umieszczając je na liście siedlisk Dyrektywy Siedliskowej, Unia Europejska zobowiązała się do objęcia ich ochroną i pełną odpowiedzialnością za ich stan. Stosowane są wobec nich szczególne zasady gospodarowania.

Łęgi znajdujące się wzdłuż jezior na terenie Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Natura 2000- Ostoja Północnomazurska będą niebawem podlegać dodatkowym  zadaniom ochronnym, sporządzonym przez ekspertów w dokumencie zwanym Planem Zadań Ochronnych.

 Na dzień dzisiejszy jednak, Plany Zadań Ochronnych nie zostały jeszcze poddane weryfikacji oraz ostatecznej konsultacji społecznej, co wydaje się odpowiadać zaistniałej sytuacji którą można rozumieć jako pośpiech w eksploatacji siedlisk chronionych, zanim wejdą ostatecznie w obręb obszaru Natura 2000.

(podobna sytuacja, której może nie powinienem tutaj przytaczać, przypomina będący na czasie akces Krymu przez Rosjan, zanim ten zostanie objęty parasolem bezpieczeństwa UE i NATO) 

Łęgi o których mowa były oszczędzane przez leśników przez co najmniej 25 lat bowiem, od kiedy pamiętam, przejeżdżam obok nich i w zasadzie przez cały ten czas nie ścięto w nich nawet jednego drzewa.

Wczuwając się w rolę leśnika, wiedziałbym że cięcia zaplanowane w Planie Urządzania Lasu muszą zostać zrealizowane do końca 2016 r. a dodatkowa forma ochrony przyrody jaką jest obszar Natura 2000 może poważnie utrudnić wykonanie prac gospodarczych.

Stąd sugestia że właśnie teraz, po kilkudziesięciu latach braku zainteresowania tak cennym siedliskiem oraz wątpliwej jakości surowcem do pozyskania,  dopiero w wyniku pojawienia się zagrożenia dla realizacji cięć jakim jest sieć Natura 2000, podjęto się błyskawicznej decyzji o wykonaniu rębni.

Łęgi rosnące nad jeziorami Ostoi Północnomazurskiej są miejscem żerowania 14 par dzięciołów białogrzbietych dla których między innymi powstał ten obszar. To ze względu na nie sformułowano zapisy
o rębniach częściowych z długim okresem odnowienia w łęgach oraz pozostawianiu w nich jak największej ilości martwego drewna. Są to siedliska kluczowe dla przetrwania ptaka którego populacja jest co najmniej niepewna.

Pozostawianie martwego drewna i drzew dziuplastych

W Projekcie Planów Zadań Ochronnych Ostoi Północnomazurskiej czytamy:

Łęgi wierzbowe,topolowe, olszowe i jesionowe:

Ogólna ocena stanu ochrony siedliska:  Perspektywy ochrony- U1- niezadowalająca

Uwagi:Obniżona ocena perspektyw ochrony wynika stąd, że część drzewostanów wchodzi w wiek 
rębności, a niewłaściwe użytkowanie rębne może istotnie pogorszyć stan siedliska.


Jak widać, w perspektywach ochrony przewidziano możliwość wycinki drzewostanów w wieku rębnym. Tym samym w Planach Zadań Ochronnych przewidziano zagrożenie wycinki najstarszych drzewostanów łęgowych.

Projekt PZO

Wśród zagrożeń dla łęgów jesionowo- olszowych wymienia się między innymi:

Zagrożenia istniejące:

B02.02 – wycinka lasu
B02.04 – usuwanie martwych i zamierających drzew
B07 – inne rodzaje praktyk leśnych

Opis zagrożenia:

Część płatów znajduje się na siedliskach wykazanych jako OL, które zmieniły charakter w wyniku melioracji; na siedliskach tych (w nadleśnictwie Giżycko) stosuje się rębnie zupełne

Omawiane wydzielenie jest opisane jako OL, tuż obok siedliska przepływa rów odwadniający a poziom wody gruntowej uległ obniżeniu. 

Jakie są działania ochronne dla łęgów jesionowo-olszowych?

Załącznik nr 11

W łęgach jesionowo-olszowych wskazanych w Zał 11 ewentualne użytkowanie rębne powinno być oparte na rębniach złożonych z wykluczeniem rębni gniazdowej zupełnej, z pozyskaniem nie więcej niż 30% zapasu drewna w okresie objętym PZO. W okresie objętym PZO pozyskiwać należy olszę i brzozę, a inne gatunki pozostawiać. W przypadku wydzieleń o powierzchni < 1 ha dopuszcza się odstąpienie od realizacji działania.

W tym przypadku wylesieniu poddane zostało całe wydzielenie o powierzchni 2,88 ha.

Należy też powiedzieć o następnym działaniu ochronnym

Pozostawianiu kęp do naturalnego rozpadu

Przy ewentualnym użytkowaniu rębnym drzewostanów, do naturalnego rozpadu pozostawiać kępy 

o powierzchni:

a) ≥10% wydzielenia w przypadku drzewostanów, o których mowa w działaniu Bo19

b) ≥5% wydzielenia w przypadku drzewostanów, o których mowa w działaniu Bo18

Pozostawiane kępy powinny obejmować fragmenty najbardziej zbliżone do starych drzewostanów naturalnie

występujących w danych warunkach siedliskowych

Wszystkie wyżej wymienione zapisy na dzień dzisiejszy nie zostały wdrożone ponieważ muszą być poprzedzone konsultacjami dotyczącymi Projektu Planów Zadań Ochronnych. Pośpiech w realizacji PUL-u wydaje się tutaj kluczem do zagadki dewastacji łęgów jesionowo- olszowych przed nabraniem mocy prawnej Planów Zadań Ochronnych. Te niestety, wciąż czekają na zatwierdzenie 

w RDOŚ i obwieszczenie otwarcia konsultacji.

Obszar poddany rębni jest ponadto wpisany na listę Lasów o Szczególnych Walorach Przyrodniczych jako lasy wodochronne HCVF 4.1. Nakłada to kolejne ograniczenia w gospodarce leśnej z tytułu zasad Forest Stewardship Council:

6.3.3. Na siedliskach podmokłych w miarę możliwości odstępuje się od użytkowania

(Wizyty terenowe, sprawdzanie dokumentów)

I w końcu należy wspomnieć że są to lasy ochronne- wodochronne z Rozporządzenia Ministra Środowiska
i Gospodarki Leśnej.

Wszystkie te formy ochrony, aktualnie obowiązujące lub planowane do realizacji w najbliższym czasie, zostały zbagatelizowane. W wyniku cięć zniszczono siedlisko priorytetowe Natura 2000- łęg jesionowo- olszowy na powierzchni całego wydzielenia, pozyskano ponad stuletnie olchy a potencjalne siedlisko żerowania zachowawczej populacji gatunku naturowego, przedmiotu ochrony dla obszaru Natura 2000 Ostoi Północnomazurskiej- dzięcioła białogrzbietego- zniszczone.

Na koniec, takie same łęgi rosnące kilkaset metrów dalej. Nietknięte działalnością człowieka
od kilkudziesięciu lat. Daje to wyobrażenie skali straty poniesionej przez przyrodę, (w tle widoczne jezioro Kisajno).